نقد مقاله ی «حسن آباد، کهن ترین روستا در منطقه»

مقاله «حسن آباد کهن ترین روستا در منطقه» یکی از بهترین مقاله هایی است که تاکنون در وبلاگ درج کرده ایم و آقای حسن صادقی (طاهر) نظریه ای نو را در آن مطرح کرده است. همانگونه که نویسنده ی محترم اعلام آمادگی کرده، برای تکمیل این بحث، پذیرای انتقادهای خوانندگان آن است. تذکرات در خور توجهی که به دستمان برسد ـ چه از طریق قسمت نظریات و چه از طریق ایمیل ـ در اینجا می آوریم:

   یک ـ خارایی: به نظر من خارا کهن تر از حسن آباد است .علتش این است که قنات خارا از وسط حسن آباد عبور می کند پس اول قنات حفر شده بعد حسن آباد به وجود آمده.
پاسخ وبلاگ: در مورد سخن فوق، چند نکته قابل ذکر است:
الف) آقای صادقی قدمت حسن آباد را با نزدیک ترین روستاها به چشمه مقایسه کرده و روستای خارا مد نظر نبوده است.
ب) باید دید که قنات از کجای حسن آباد گذر کرده. بسیاری از محله های حسن آباد تازه ساز است و ما نه از تاریخ حفر قنات خارا خبر داریم و نه می دانیم در آن زمان خانه های حسن آباد در چه قسمتی بوده است.
ج) از کجا بدانیم در آن زمان، قنات را از زیر خانه ها عبور نمی دادند؟ چه بسا به دلیل اینکه مردم به تازگی با قنات آشنا شده بودند، نمی دانستند که قنات ریزش یا عوارض دیگر دارد و ابایی نداشتند که آن را از روستا عبور دهند.

   دو ـ وبلاگ: جا داشت نویسنده ی محترم، در تحقیق خود، نام دو روستای دستجرد و حسن آباد را مورد توجه قرار می داد. «دستجرد» کلمه ای زرتشتی است و «حسن» واژه ای اسلامی. نام گذاری حسن آباد حکایت از آن دارد که این روستا پس از ورود اسلام بنا شده؛ زیرا قبل از ورود اسلام، نام «حسن» در میان مردم رایج نبوده است. اما تاریخ بنای دستجرد به پیش از ورود اسلام به منطقه باز می گردد و الا نامی زرتشتی را بر آن نمی نهادند. بنابر این نام این دو روستا حکایت از قدیمی تر بودن دستجرد دارد.

   سه ـ وبلاگ: دلیل سوم برای قدیمی تر بودن حسن آباد، این است که: بیشتر یا همه مالکان زمینهای زراعی در اطراف چشمه به اهالی حسن آباد تعلق دارد. در حالی که اگر دستجرد یا کمال آباد قدمت بیشتر داشت، این زمینها برای آنها بود.
به نظر می رسد معقول تر آن است که زمینهای اطراف چشمه به هیچکدام از اهالی حسن آباد و دستجرد و کمال آباد تعلق نداشته باشد بلکه برای ساکنان تودوشک باشد؛ زیرا این روستا بیش از همه به چشمه نزدیک است. نویسنده در همین مقاله اظهار می دارد که ساکنان روستای تودشک (یا طدوش) از جوار چشمه به مرور به حسن آباد مهاجرت کردند. آن زمینها در واقع برای اهالی تودوشک بوده و پس از مهاجرت به حسن آباد، نسل به نسل میان آنها گشته و به دلیل همنشینی با حسن آبادیها ممکن است برخی از زمینها را به حسن آبادیها فروخته اند. بنابراین بعید نیست برخی یا همه مالکان فعلی زمینها، نوادگان اهالی تودشک باشند.

   چهار ـ وبلاگ: نویسنده هفتمین دلیل را این می داند که ساکنان حسن آباد تا چند دهه پیش مراسمی در کنار چشمه و آتشکده برگزار می کردند در حالی که اهالی روستاهای دیگر، چنین رسمهایی نداشته اند. باید توجه داشت که گویا اهالی تودشک این رسوم را به حسن آباد برده اند و در واقع این مراسم برای آنها بوده و به مرور در اثر همنشینی یا وصلت با حسن آبادیها در آنجا نیز ترویج شده. بنابراین، اجرای مراسم سنتی توسط حسن آبادیها در جوار چشمه، دلیل بر تقدم بنای حسن آباد بر دستجرد و کمال آباد نیست.

   پنج ـ محمود صادقی: جناب آقای حسن صادقی نوشته ی خود را خوب آغاز کرده و نشان داده است که وجود چشمه و آب باعث رو آوردن مردم به مکانی خاص می شده و کم کم روستا پدید می آمده است. از این تحلیل ایشان می توان استفاده کرد که قدیمی ترین روستا در آن منطقه، روستای تودوشک است؛ زیرا نزدیک تر از همه به چشمه است و روستاهای دستجرد و حسن آباد و کمال آباد پس از آن پدید آمده اند.
نام این روستا نیز حکایت از قدمت آن دارد؛ زیرا «تودوشک» نامی زرتشتی و برای ما ناآشنا است ما نه تنها معنای آن را نمی دانیم بلکه از کتابت آن نیز اطلاع دقیق نداریم. در وقفنامه صدر به صورت «طدوش» نوشته شده و گاهی «تودوشک» می نویسند و آن را «تودوش» تلفظ می کنند. و نیز یک تودوشک دیگر هم وجود دارد که یکی از شهرهای منطقه کوهپایه در شرق اصفهان قرار دارد. برای تودشک جرقویه علیا در غرب حسن آباد به سه چهار جور تلفظ می شود: تدوش، تودوش، طدوش و تودشک.

   شش ـ حسن آبادی: مقاله آقای حسن صادقی، نوشته ای تحقیقی و قابل استفاده است. جا داشت نویسنده محترم تذکر می داد که زودتر یا دیرتر آمدن به این منطقه، فضیلتی برای کسی محسوب نمی شود و اگر فضیلتی باشد برای افرادی است که آن زمان آمدند و ربطی به امروزیها ندارد.
به عنوان اولین دلیل آمده است که اگر دستجرد قدیمی تر از حسن آباد بود، آب چشمه را به دستجرد می بردند نه سه کیلومتر آن طرف تر تا حسن آباد. پس حسن آباد زودتر به وجود آمده و در نتیجه آب را زودتر تصرف کرده اند و نوبت به دستجرد نرسیده است.
این برداشت نتیجه ی در نظر نگرفتن تودوشک است. اما با توجه به قدمت تودوشک، چنین به نظر می رسد که آب چشمه در تصرف ساکنان این روستا بوده و در زمانی که هنوز حسن آباد وجود نداشته، آب را به سمت حسن آباد برای زمینهای کشاورزی خود، هدایت کرده اند. با بنای حسن آباد، مردم آنجا زمینها را با آب خریدند یا اینکه اهالی تودوشک با مهاجرت به حسن آباد، همچنان در آب و زمینها تصرف کردند.

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()