شخصیت علی(ع) با شخصیّت نبی اکرم(ص) در جوانب گوناگون علمی و عملی شباهت فراوان دارد. نهج‏البلاغه و مجموعه‏ی سخنان امیرالمؤمنین به آیات و مضامین قرآن نزدیک است و شیوایی، ارج‏مندی و ژرف بودن پیام علی(ع) و نبی(س) به اوج کمال رسیده است؛ به گونه‏ای که از جهت محتوا، نهج‏البلاغه برادر قرآن نامیده شده است. سراسر وجود علی(ٍع) تاریخ و سیرت علی، خُلق و خوی علی، رنگ و بوی علی(ع) سخن و گفت‏وگوی علی برای تمام انس‏آن‏ها درس، سرمشق، تعلیم و رهبری است. [1]

علی(ع) انسان کاملی است که قهرمان همه‏ی ارزش‏های انسانی است. او مردی است که شب‏ها با روح کلی عالم به سر می‏بُرد و روزها به تربیت ارواح آدمیان می‏پرداخت

تربیت جوان،تحجر یا نوگرایی

علی(ع) و کانون جوانی

شخصیت علی(ع) با شخصیّت نبی اکرم(ص) در جوانب گوناگون علمی و عملی شباهت فراوان دارد. نهج‏البلاغه و مجموعه‏ی سخنان امیرالمؤمنین به آیات و مضامین قرآن نزدیک است و شیوایی، ارج‏مندی و ژرف بودن پیام علی(ع) و نبی(س) به اوج کمال رسیده است؛ به گونه‏ای که از جهت محتوا، نهج‏البلاغه برادر قرآن نامیده شده است. سراسر وجود علی(ٍع) تاریخ و سیرت علی، خُلق و خوی علی، رنگ و بوی علی(ع) سخن و گفت‏وگوی علی برای تمام انس‏آن‏ها درس، سرمشق، تعلیم و رهبری است. [1]

علی(ع) انسان کاملی است که قهرمان همه‏ی ارزش‏های انسانی است. او مردی است که شب‏ها با روح کلی عالم به سر می‏بُرد و روزها به تربیت ارواح آدمیان می‏پرداخت.

 امیرالمؤمنین(ع) نیز در این عرصه، کلمات حکمت‏آموزی را ارائه نموده است. جوانی و تندرستی را دو چیز با ارزش و منزلت معرفی می‏کند و می‏فرماید: «قدر و منزلت این دو چیز را کسی می‏شناسد که آن دو را از دست داده باشد». [2]

در بیان ارزش جوانی همین بس که پیامبر(ص) فرمود: «در قیامت از عُمْر و جوانی انسان می‏پرسند که چگونه و در چه راهی آن را صرف نموده است». [3]

علی(ع) به اصحاب توصیه می‏کند که «جوانی را قبل از پیری و سلامتی را قبل از بیماری دریابید». [4]

امام در بیان دوران جوانی غفلت برخی انس‏آن‏ها می‏فرماید: «در ایام سلامت بدن، سرمایه‏ای فراهم و مهیا نساخته‏اند ودر اوایل فرصت‏های زندگی و نیرومندی، درس عبرتی نگرفتند و درخشنده‏ترین ایام عمر را رایگان از کف دادند، آیا کسی که در جوانی اهل تن‏پروری بوده، می‏تواند در پیری جز شکستگی و ذلّت انتظاری داشته باشد». [5]

امام علی(ع) تربیت کنندگان و والدین و مربّیان را نسبت به توجّه به عنصر زمان، هشدار می‏دهد و می‏فرماید: «فرزندان خویش را به جبر و استبداد بر آداب خود مجبور نکنید؛ زیرا آنان در زمانی غیر زمان شما آفریده شدند و زندگی می‏کنند». [6] پس تحجّر و جمود بر آداب گذشتگان، مانع مهمی بر سر راه تربیت جوانان است؛ امّا این بدان معنا نیست که دست از سنّت‏های صحیح گذشتگان برداریم و به بهانه‏ی نوگرایی و تجددخواهی، ارزش‏های اسلامی را به حاشیه رانیم؛ بلکه باید با روش صحیح تربیتی و آگاهانه، فرزندان خویش را به ارزش‏های اسلامی ره‏نمون سازیم.

مردی به نام ابوجعفر احول از دوستان امام صادق(ع) مدتی به تبلیغ مذهب تشیع و تعالیم اهل‏بیت(ع) اشتغال داشت. روزی به محضر مبارک امام رسید و امام از او سؤال کرد: مردم بصره را در پذیرش اهل‏بیت و آیین تشیع چگونه یافتی؟ عرض کرد: مردم اندکی تعالیم اهل‏بیت را پذیرفته‏اند. امام فرمود: «توجّه تبلیغی خود را به نسل جوان معطوف دار و نیروی خویش را در راه هدایت آنان به کار انداز؛ زیرا جوانان زودتر حق را می‏پذیرند و سریع‏تر به هر خیر و صلاحی می‏گرایند.» [7] به همین دلیل، امام علی(ع) می‏فرماید: «جوانی‏ات را قبل از پیری و سلامتت را قبل از بیماری دریاب.» [8] امام علی(ع) به جوانان توصیه‏های آموزنده‏ی بسیار دارد. از جمله: به فرزند جوانش امام حسن(ع) سفارش می‏کند: «بنده‏ی غیر خود نباش که خداوند تو را آزاد آفریده است.» [9]

عزت مداری و کرامت نفس نیز سفارش دیگری است که امام(ع) به فرزند جوانش بیان می‏کند: «نفس خویش را عزیز شمار و به هیچ پستی و دنائتی تن مده، گرچه عمل پست، تو را به تمنیات برساند؛ زیرا هیچ چیز با شرافت نفس برابری نمی‏کند و هرگز به جای عزت نفس از دست رفته، عوضی همانند آن نصیب نخواهد شد».[11]

امام علی(ع) به فرزندش امام حسن(ع) می‏فرماید: «پسرم، من در تعلیم و تربیت تو شتاب کردم پیش از آن که قلب تو سخت گردد و عقل و فکرت به چیز دیگری مشغول شود مبادرت ورزیدم تا با تصمیم جدّی به استقبال اموری بشتابی که اندیشمندان و اهل تجربه زحمت آزمون آن را کشیده‏اند و تو را از تلاش بیش‏تر بی‏نیاز ساخته‏اند؛ بنابراین آن‏چه از تجربیات آن‏ها نصیب ما شده، نصیب تو هم خواهد بود.» [12]

توصیه‏ی دیگر امام علی(ع) به جوانان در آیین دوست‏یابی است که می‏فرماید: «پیوند دوستی را با برادران دینی خود محکم سازید که آنان ذخایر دنیا و آخرت هستند. مگر نشنیده‏اید که خداوند در قرآن شریف به تأثر گم‏راهان در قیامت اشاره کرده که می‏گویند: در این روز سخت، نه شفیعی داریم و نه دوستی که در کارمان همّت گمارد». [13] «کسی که دوست پاک خود را که برای خدا با وی پیوند دوستی داشته، از دست بدهد، مثل این است که شریف‏ترین اعضای بدن خود را از کف داده است». [14]

در وصیت‏نامه‏شان به امام حسن(ع) فرمودند: «به اتکای روابط دوستانه و رفاقت صمیمانه، حق برادرت را ضایع مکن؛ چه، در زمینه‏ی تضییع حقوق، روابط دوستی نابود می‏شود و آن کسی که حقّش را تباه ساختی برای تو برادر نخواهدبود.» [15]

امام(ع) در باب عوامل انحراف جوانان هشدار می‏دهد و جهل و نادانی، هواپرستی و شهوت‏رانی، تقلید از فاسدان و منحرفان، عصبانیت و خشم افراطی، برتری‏جویی، تکاثرگرایی، غرور و خودخواهی، فقدان تربیت خانوادگی و ضعف ایمان را به عنوان ریشه‏های انحراف جوانان بیان می‏کند. [16]

پی‏نوشت‏ها:

[1].  کتاب جاذبه و دافعه‏ی علی(ع) – استاد مطهری، ص 177.

[2]. ص 449.

[3]. ج 17، ص 23.

[4]. ص 340.

[5]. تحقیق فیض الاسلام، ص 180.

[6]. ابن ابی الحدید، ج 20، ص 267.

[7]. کافی، ص 93.

[8]. غررالحکم.

[9]. نامه‏ی 31 نهج البلاغه .

[10]. غررالحکم.

[11]. نامه‏ی 31 نهج البلاغه .

[12]. نامه‏ی 31 نهج البلاغه

 [13]. غررالحکم.

[14]. غررالحکم.

15 - نامه‏ی 31.

16-  نامه‏ی 53، خطبه‏ی 108، 192، حکمت 255، 232.

منبع : سایت بلاغ(خسروپناه)

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 6:30 عصر | نظرات دیگران()