( مدارا و مُداهنه )

بسیاری از جاهلان مقام مدارا و سازگاری با مردم را ، با مقام مُداهنه ( تملق ، دورویی ) و سازشکاری با ایشان ،   می آمیزند و میان آن دو خِلط می کنند و می پندارند که سازگاری با مردم که به آن امر شده ، همان مداهنه است ؛ حال آنکه فرق روشنی میان آن دو است ، مداهنه و سازشکاری که از آن نکوهش و نهی شده آن است که شخص به طمع داراییهای مردم [ از جمله مال و مقام و ... ] با آنان بر سر تحسین زشتیها ، و یا ترک انکار آن ، توافق نماید ، و لغزشهای مردم را به هیچ انگارد و در برابر هر امر ناروایی خاموش ماند تا به این وسیله به بهره ها و منافع دنیایی ایشان دست یابد و یا دلهای ایشان را مجذوب خود سازد ، بدون اینکه در نظر داشته باشد که مفسده ای را دفع کند .

مدارا عبارت است از آنکه به خاطر دفع مفسده ، یا کم کردن آن ، و یا اجتناب از بالا گرفتن آن ، از انکار و ممانعت از آن خودداری کنی ؛ و این کجا و مداهنه کجا ؟! مدارا گاهی برای دفع شرّ کسی است که با او سازگاری می کنی ، و گاهی برای آن است که او را به سوی نیکی جلب نمایی ، و تمام اینها در جایی است که محلی برای بازداشتن و ممانعت نباشد ، و یا اینکه ترسی در بین باشد یا امکان تأثیر وجود نداشته باشد ، که در اینصورت نرمی و خوشرویی و تحمل آزار طرف مقابل و پاسخ گفتن بدی ها با اعمال نیک ، مدارا خواهد بود .