تاریخچه ی آتشکده

علی جمشیدی (محمد حسن کلا عباس)
چشمه ی دهستان حسن آباد یکی از پر آب ترین و شگفت انگیزترین چشمه های کویر میانی ایران در شمال شهر حسن آباد است که بین روستای دستجرد و حسن آباد قرار دارد و از زیر تپه ای صخره ای که بر فراز آن آتشکده ای بر پاست جاری می باشد. نویسنده ی کتاب ارزشمند گرکویه، وجود محلی در سیستان به نام گرکویه و آتشکده ای به نام آتشکده ی گرکویه را در سیستان یکی از رازهای سر به مهر این دو محل می داند(صفحه 96 کتاب گرکویه).
این چشمه دارای آب شیرین و گوارا با آبدهی نزدیک به پنجاه لیتر در ثانیه، کشتزارهای دستجرد، کمال آباد و حسن آباد را سیراب نموده و قبل از لوله کشی آب شیرین کوهرنگ به منطقه از آن برای آشامیدن نیز استفاده می شده است.

علی رقم بازدید دانشجویان و استادان مختلف دیگر نقاط کشور از این منطقه و تأیید بسیاری از موارد گفته شده ولی هنوز تحقیقی کامل و علمی درباره ی زمان پیدایش این چشمه و بناهای باستانی موجود صورت نگرفته است ولی مسلماً ساخت آتشگاه بر کوه صخره ای بر فراز این چشمه، ارتباط مستقیم باادامه مطلب...

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()

احیاء قنات مزرعه درویش
از قول تا عمل

محمود صادقی
قنات مزرعه درویش یکی از قناتهای مهم در حسن آباد است که با آن، زمینهای کشاورزی موقوفه مشروب می شوند. اما آب این قنات به دلیل عدم رسیدگی، به مرور کم شد و در نتیجه بخش عمده ای از زمینهای کشاورزی متروک ماند. قسمتی از قنات از زیر خانه های مسکونی و خیابان می گذرد و چندی پیش بخشی از آن فرو ریخت.
چند سال قبل تعدادی از اهالی تصمیم به احیاء آن گرفتند. روشن است که کشاورزان، توان احیاء و لایروبی قناتی به طول 1500 متر را ندارند. کشاورزان در حد توان خود، حدود ده میلیون تومان هزینه کردند و نتیجه ی چندانی حاصل نشد.
نظر به اینکه دولت، بودجه ی اختصاصی برای لایروبی قناتها دارد و همواره شاهد احیاء قناتهای گوناگون در کشور با هزینه های دهها و صدها میلیون تومانی از بیت المال هستیم، با نامه نگاریهای متعدد، درخواست بودجه ی دولتی کردیم. تا این که در سال 1386 چند نفر از جهاد کشاورزی اصفهان به حسن آباد آمدند و چنانکه در تصویر صورتجلسه آمده، در جلسه ای که در جهاد کشاورزی حسن آباد تشکیل شد، تصویب کردند که 120 میلیون تومان بابت مرمت و بازسازی این قنات، پرداخت گردد.
پس از رفت و آمدهای فراوان، چند روز پیش، جهاد کشاورزی تنها یک میلیون تومان پرداخت! انصافا پروژه ای که نیاز به 120 میلیون تومان دارد، چگونه با یک میلیون تومان به سامان می رسد؟ نمی دانیم بخندیم یا گریه کنیم؟! تا کی باید شاهد چنین عملکردهایی باشیم؟ کاش خبرهای مربوط به آبادانی جاهای دیگر را نمی شنیدیم! معنا ندارد ما برای احیاء قناتی که سالیان دراز از آن استفاده می شده، اینقدر خون دل بخوریم. با توجه به اینکه لایروبی قناتها بودجه اختصاصی دارد، جهاد کشاورزی موظف است همینکه دید قناتی با مشکل مواجه است، در پی اصلاح آن بر آید.

ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()

حسن آباد، کهن ترین روستا در منطقه

تاکنون شنیده ها حکایت از آن داشت که روستای دستجرد قدیمی تر از حسن آباد است. اما جناب آقای حسن صادقی با بررسیها و تحقیقی که انجام داده، با ارائه ی هفت دلیل نشان داده است که حسن آباد قدیمی تر از دیگر روستاها در اطراف چشمه و آتشکده ـ از جمله دستجرد ـ است. نظر به اینکه این وبلاگ بنا دارد دیدگاه های مختلف را مطرح کند، ضمن تشکر از آقای صادقی پذیرای نقدهای احتمالی بر این نوشته هستیم تا واقع امر روشن شود.

حسن صادقی (طاهر)
گام اول در تعیین سال تأسیس و تشکیل شهرها و روستاها مراجعه به نوشته ها و آثار باقیمانده ی آن دیار است. در منطقه ی ما متأسفانه سند کتبی برای پی بردن به تاریخ بنای روستاها وجود ندارد ولی آثار باستانی و بناهای به جا مانده از قدیم، کمک خوبی برای حدس و گمان و ارائه ی فرضیه هاست.
در این نوشته، با در نظر گرفتن مجموعه ی چشمه و املاک اطراف آن در دهستان حسن آباد، دیدگاهی متفاوت با آنچه تاکنون مطرح بوده، ارائه می گردد. پیش از بیان نظر خود، این سؤال را مطرح می کنم که: آیا ابتدا روستاها به وجود آمدند و بعد چشمه ی آب توسط ساکنان آنها به وجود می آمد یا به عکس، چشمه ی آب در منطقه وجود داشته و سپس روستاها پدید می آمدند؟
ابتدا می پذیریم که روستاها زودتر به وجود آمدند و چشمه توسط مردم آن منطقه کشف شد و مورد بهره برداری قرار گرفتند. البته این هم یک نظریه است ولی با این نظریه ی ضعیف نمی توان به درستی و دقیق مشخص کرد که کدام یک از روستاهای کمال آباد و دستجرد و حسن آباد از قدمت بیشتر برخوردارند. چون هر سه روستا همیشه سهمی از این چشمه داشته اند.
ولی با دقت بیشتر، در می یابیم که شرط لازم برای تشکیل شهر و روستا در کویر فقط عنصر با ارزش آب بوده است و همیشه کلمه ی آب قبل از آبادانی بوده. (هر جا آب هست آبادانی هم هست) در نتیجه وجود این چشمه، افراد را به سوی خود جلب کرده و باعث یکجانشینی و تشکیل روستاها شده است. با این حساب دستیابی به تاریخ منطقه ی ما کمی آسانتر می شود.

در این نوشته با ذکر هفت دلیل، سستی این نظریه را نشان می دهیم که: حسن آباد نسبت به روستاهای مجاور آتشکده، جدیدتر است. البته صاحبان این نظریه از جمله نویسنده ی کتاب ارزشمند گرکویه، محترمند و شاید برای دیدگاه خود، مستنداتی دارند اما ظاهرا ادعای آنها تنها براساس حدس و گمان است.
دلیل اول: اگر حسن آباد بعد از روستاهای دیگر پدید آمده بود، هرگز نمی توانست آب چشمه را که فاصله ی آن تا صحرای دستجرد تنها دویست متر است، حدود سه کیلومتر دورتر ببرد تا به صحرای حسن آباد برساند؛ زیرا طبیعی است که آب چشمه از کسی بود که به چشمه نزدیکتر باشد و ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()

نقد مقاله ی «حسن آباد، کهن ترین روستا در منطقه»

مقاله «حسن آباد کهن ترین روستا در منطقه» یکی از بهترین مقاله هایی است که تاکنون در وبلاگ درج کرده ایم و آقای حسن صادقی (طاهر) نظریه ای نو را در آن مطرح کرده است. همانگونه که نویسنده ی محترم اعلام آمادگی کرده، برای تکمیل این بحث، پذیرای انتقادهای خوانندگان آن است. تذکرات در خور توجهی که به دستمان برسد ـ چه از طریق قسمت نظریات و چه از طریق ایمیل ـ در اینجا می آوریم:

   یک ـ خارایی: به نظر من خارا کهن تر از حسن آباد است .علتش این است که قنات خارا از وسط حسن آباد عبور می کند پس اول قنات حفر شده بعد حسن آباد به وجود آمده.
پاسخ وبلاگ: در مورد سخن فوق، چند نکته قابل ذکر است:
الف) آقای صادقی قدمت حسن آباد را با نزدیک ترین روستاها به چشمه مقایسه کرده و روستای خارا مد نظر نبوده است.
ب) باید دید که قنات از کجای حسن آباد گذر کرده. بسیاری از محله های حسن آباد تازه ساز است و ما نه از تاریخ حفر قنات خارا خبر داریم و نه می دانیم در آن زمان خانه های حسن آباد در چه قسمتی بوده است.
ج) از کجا بدانیم در آن زمان، قنات را از زیر خانه ها عبور نمی دادند؟ چه بسا به دلیل اینکه مردم به تازگی با قنات آشنا شده بودند، نمی دانستند که قنات ریزش یا عوارض دیگر دارد و ابایی نداشتند که آن را از روستا عبور دهند.

   دو ـ وبلاگ: جا داشت نویسنده ی محترم، در تحقیق خود، نام دو روستای دستجرد و حسن آباد را مورد توجه قرار می داد. «دستجرد» کلمه ای زرتشتی است و «حسن» واژه ای اسلامی. نام گذاری حسن آباد حکایت از آن دارد که این روستا پس از ورود اسلام بنا شده؛ زیرا قبل از ورود اسلام، نام «حسن» در میان مردم رایج نبوده است. اما تاریخ بنای دستجرد به پیش از ورود اسلام به منطقه باز می گردد و الا نامی زرتشتی را بر آن نمی نهادند. بنابر این نام این دو روستا حکایت از قدیمی تر بودن دستجرد دارد.

   سه ـ وبلاگ: دلیل سوم برای قدیمی تر بودن حسن آباد، این است که: بیشتر یا همه مالکان زمینهای زراعیادامه مطلب...

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()

آیا حَسنوا (حَصنوا) همان حسن آباد است؟

حسن صادقی (طاهر)
با تشکر از کسانی که مقاله ی اینجان در این وبلاگ با عنوان «حسن آباد کهن ترین روستا در منطقه» را با دقت مورد مطالعه قرار داده، دیدگاه ها و انتقادات خود را اظهار داشتند. مناسب دانستم در این زمینه به نکات دیگر نیز بپردازم.

نام های شهرها و آبادی ها برگرفته از زبان و فرهنگ و آداب و رسوم آن دیار بوده که معمولاً توسط ساکنان آنها پایدار مانده است و هرگاه مردم این دیار اراده کرده اند، نام شهر و آبادی خود را تغییر داده اند و بارها مشاهده کرده اید که در کتاب ها و مقاله هایی که به معرفی شهرها می پردازند ابتدا وجه تسمیه آن مکان را ذکر می کنند.
در مورد شهری که ما در آن زندگی می کنیم و اکنون به «شهر حسن آباد» از آن یاد می شود این سؤال وجود دارد که این اسم از کجا آمده و اسمِ «حصنوا» (حسنوا) که مردم کل منطقه آن را برای این شهر به کار می برند چه معنایی دارد؟
به عقیده ی بعضی مردم، کلمه ی «حسن آباد» فارسیِ کلمه ی «حصنوا» می باشد و حسن آباد نامی جدید برای شهرهای جدید است. ولی آیا واقعاً حصنوا یا حسنوا همان حسن آباد است؟! حقیر در این نوشته با دلایلی ثابت کرده ام که نام اصلی شهر ما همان حصنوا (حسنوا) است و این اسم حسن آباد، نام دوم این محل می باشد که معنای متفاوتی نیز دارد.
دلیل اول: همان طور که می دانیم مردم منطقه و حسن آباد دارای گویشی به غیر از زبان فارسی هستند ولی در گویش حسن آبادی شهرها و مکان ها به همان نام اصلی خود ذکر می شوند و ترجمه ی «ولایتی» ندارند. مثلاً ما نام اصفهان و عراق و آمریکا و غیره را با همین نام ها تلفظ و ادا می کنیم با این تفاوت که به علت لهجه ای که داریم (مانند لهجه ی دیگر استان ها) کسره و ضمه و فتحه را در جای دیگر تلفظ می نمائیم مثلاً مُحَمَّد را مَحَمَّد تلفظ می نماییم. پس نام شهرها در زبان جرقویه ای ترجمه ی دیگر ندارند. یعنی کلمه ی حسن آباد، ترجمه ی فارسی کلمه ی حصنوا نیست.
دلیل دوم: آیا همان طور که گفته شد وقتیادامه مطلب...

 نوشته شده توسط فرز ها در سه شنبه 88/2/8 و ساعت 7:18 عصر | نظرات دیگران()